Προσφέρεται από Το Βήμα στους αναγνώστες το πολύτομο έργο του Παναγιώτη Κανελλόπουλου “Ιστορία του Ευρωπαϊκού Πνεύματος” για “να φέρει σε επαφή τον μέσο αναγνώστη με την γέννηση του ευρωπαϊκού πολιτισμού, να ενισχύσει τη γνώση της συνέχειας μας μέσα σε αυτόν και να μας κάνει ικανούς να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις του σήμερα”. Ο Ελλαδισμός στην “Ιστορία” του Κανελλόπουλου βλέπει την Ελλάδα του “ανήκομεν στην Δύση”. Το έργο παρουσιαστηκε με φανφάρες και δεκάρικους λόγους. Στο Μέγαρο Μουσικής, όπου έγινε η παρουσίαση της κυκλοφορίας του έργου, παρακολουθήσαμε τους Μολλιερικούς πρωταγωνιστές της ελληνικής πολιτικής ζωής, της διανόησης, του δημοσιγραφικού και του καλλιτεχνικού κόσμου να συναγωνίζονται σε αμετροέπειες και κενολογίες. Ηταν όλοι τους εκεί Ταρτούφοι και Αρχοντοχωρίατες, Μισάνθρωποι και Κατά φαντασίαν…Ηγέτες. Ο σύντροφος Κουβέλης μας το χαρακτήρισε: “Θαυμαστό κτόρθωμα ενός μόνο ανθρώπου, απότιση φόρου τιμής στο ευρωπαϊκό πνεύμα και πολύτιμο δώρο του συγγραφέα για την ουσιαστική γνωριμία της Ελλάδας με το πνεύμα της Ευρώπης και της συμμετοχής μας σε αυτό” (Το Βήμα, 21/5/10). Ο Σαμαράς με πολύ στόμφο και απλοϊκότητα αναρρωτήθηκε: “Πώς μπορεί να είναι κανείς Ευρωπαίος χωρίς να χάνει την Έλληνικότητα του.”. Όλοι τους είδαν στο εργο του Κανελλόπουλο την Ελλάδα του “ανήκομεν στην Δύση”. Ο Ευάγγελος Βενίζέλος με κάποια δειλία έδωσε τις παραγματικές συντεταγμένες του έργου: “Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος ήταν πάντα δυτικοκεντρικός και εκλεκτικιστής. Και αυτή η πολύτομη “ιστορία του Ευρωπαϊκού Πνεύματος” είναι ένα έργο δυτικοκεντρικό και εκλεκτικιστικό, ακομη και στην επανεπεξεργασμένη μορφή, δηλαδή ότον ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος τελικώς αποφασίζει να ανοίξει το διάλογο μ’ αυτό που λέγεται Βυζάντιο…”.
'Ω λιγοστοί κι ώ διαλεχτοί κι αρίφνητοι αύριο ίσως ! Είναι μια αλήθεια κάτου εδώ που τη χτυπάει το μίσος, είν εδώ πέρα μια Ομορφιά που η καταφρόνια δένει, κι είν εδώ πέρα μια Αρετή δειλή και ντροπιασμένη. 'Ω νέοι, ώ πρωτοξύπνητοι στο φώς, χαρές τ΄Απρίλη, από τους πράσινους κορμούς γινοντ' οι άσπροι στύλοι ! Στη χώρα εσείς οι λειτουργοί κι οι λατρευτάδες είστε· δε φτάνει· εμπρός ! για τους Θεούς, ώ νέοι, πολεμείστε. Κωστής Παλαμάς
Άγριο κι αν είναι το όραμα καλό είναι το σημάδι.....
Κ΄ένα σάλεμα σάλεψε στα ολόβαθα του νου τους
Και στην καρδιά τους μιά φωνή, κ΄έτσι η φωνή μιλούσε.
«Στρατιώτες και σπαθάρηδες, τουρμάρχες και σεργέντες,
του Λογοθέτη οι σύντροφοι, του βασιλιά οι νομάτοι,
χαρά σ’έσας κι αλλοίμονο σ’ έσας του ξένου διώχτες!
Άγριο κι αν είναι το όραμα καλό είναι το σημάδι.»…
Κωστή Παλαμά, Η Φλογέρα του Βασιλιά, Λόγος Πρώτος.
Και στην καρδιά τους μιά φωνή, κ΄έτσι η φωνή μιλούσε.
«Στρατιώτες και σπαθάρηδες, τουρμάρχες και σεργέντες,
του Λογοθέτη οι σύντροφοι, του βασιλιά οι νομάτοι,
χαρά σ’έσας κι αλλοίμονο σ’ έσας του ξένου διώχτες!
Άγριο κι αν είναι το όραμα καλό είναι το σημάδι.»…
Κωστή Παλαμά, Η Φλογέρα του Βασιλιά, Λόγος Πρώτος.
«Θα πάρω μιαν ανηφοριά,
θα πάρω μονοπάτια,
να βρω τα σκαλοπάτια,
που πάν' στη λευτεριά».
Ευαγόρας Παλληκαρίδης
(Τον έστειλαν στην κρεμάλα οι Άγγλοι 14 Μαρτη 1957, γιατί είθελε, λέει νάναι λεύτερος)
Κυριακή 6 Ιουνίου 2010
Παναγίωτη Κανελλόπουλου: "Ιστορία του Ευρωπαϊκού Πνεύματος"
Εγγραφή σε:
Σχόλια ανάρτησης (Atom)
Πιο άκυρο κείμενο για τον Κανελλόπουλο πεθαίνεις. Όχι μόνο αγνοεί τις 260 σελίδες της ιστορίας του Ευρωπαϊκού πνεύματος, που είναι αφιερωμένες στο Βυζάντιο, αγνοεί και όλο το υπόλοιπο έργο του: "Γεννήθηκα στο 1402", "5 Αθηναϊκοί Διάλογοι", "Από τον Μαραθώνα στην Πύδνα", "Ο Χριστιανισμός και η Εποχή μας". Ο Κανελλόπουλος δεν είναι "δυτικοποιημένος φραγκοφορεμένος", αλλά ένας βαθύτατα συνειδητοποιημένος Έλλην, με όλη την ιστορική, φιλοσοφική, λογοτεχνική και πολιτισμική σημασία της λέξης. Και για αυτό αφήνει μέχρι σήμερα το στίγμα του στο πολιτιστικό και πολιτικό γίγνεσθαι...
ΑπάντησηΔιαγραφήΘα προσπαθήσει να υπερβεί το πρόβλημα της απαξίωσης του βυζαντινού ελληνισμού στην τελευταία γραφή της “ιστορίας”. “Μια βασική διαφορά μεταξύ της παλαιάς και της νέας μορφής του έργου μου αναφέρεται στο Βυζάντιο. Τώρα έδωσα στο Βυζάντιο τη θέση που του αξίζει στην ιστορία του ευρωπαϊκού πνεύματος. Στην πρώτη έκδοση του (1941) του πρώτου τόμου δεν είχα παραχωρήσει στο Βυζάντιο παρά μόνο επτά σελίδες. Αλλά και στη δεύτερη έκδοση (1947) αυξήθηκαν οι σελίδες αυτές μόλις σε δέκα. Τώρα οι δέκα; έγιναν περίπου διακόσιες εξήντα… Χαίρω ότι με την πρόοδο της ηλικίας, έφθασα στην ωριμότητα εκείνη του πνεύματος που μ’ έκανε να μπορώ να αποδώσω δικαιοσύνη στον τόσο βασανισμένο βυζαντινό ελληνισμό.” Παρ’ όλο που ο συγγραφέας φαίνεται να κατανοεί πλέον το ζήτημα της μονομέρειας στις πηγές του ευρωπαϊκού πολιτισμού, και εγκαταλείπει την απόλυτα δυτικοκεντρική οπτική του, πράγμα σημαντικό και συνδεδεμένο με τις γενικότερες εξελίξεις, αυξανόμενης αυτογνωσίας που έρχεται με τα χρόνια, ωστόσο η οπτική του δεν μεταβάλλεται ριζικά. Μερικές σελίδες πιο κάτω επαναλαμβάνει το ίδιο σχήμα για τις προϋποθέσεις του ευρωπαϊκού πνεύματος: “Το αρχαίο ελληνικό πνεύμα έδωσε στο νεώτερο δυτικό κόσμο το αντικειμενικό μέτρο του ωραίου, του αγαθού και της αλήθειας. Η ρωμαϊκή πολιτειακή παράδοση και νομοθεσία έδωσε την έννοια του οργανωμένου κράτους και το συστηματοποιημένο δίκαιο… Ο Χριστιανισμός έδωσε την αγάπη και την πίστη ως υποκειμενικές συγκινήσεις και χάρισε γενικότερα στον Ευρωπαίο άνθρωπο την υποκειμενική ψυχή. Οι βόρειοι λαοί έδωσαν το ακμαίο τους αίμα και την παιδική τους φαντασία.” Όπως διαπιστώνουμε δεν υπάρχει κάποια βυζαντινή ή ορθόδοξη συνιστώσα στην διαμόρφωση του ευρωπαϊκού πνεύματος. Και γι αυτό “ο πρώτος Ευρωπαίος” κατά τον Κανελλόπουλο είναι ο Αυγουστίνος. Ο Αυγουστίνος που δεν γνώριζε ελληνικά και έτσι αγνοούσε τις θεωρητικές διεργασίες που συντελούνταν στον εκχριστιανισμένο ελληνικό κόσμο, κόσμο με μακραίωνους εθισμούς στους προβληματισμούς και τις απαιτήσεις της ελληνικής φιλοσοφίας. Αποκλείει και πάλι τον ελληνισμό και αυτό που λέγεται ανατολική εκδοχή της Ευρώπης. Ξεχνά ότι η Αρχαία Ελλάδα επιβίωνε στους κόλπους της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας αυτού του καταπληκτικού και πολύπλοκου πολιτικού οικοδομήματος και το εξαιρεί απο την ευρωπαϊκή ιστορία. Η θέσεις του δεν θα ήταν σκανδαλώδεις, αν ήταν αληθινές. Στηρίζονται όμως σε ορισμένες συντμήσεις και σε λιγότερο ή περισσότερο αυθαίρετες εκτιμήσεις και παραγνωρίζουν μια σειρά ιστορικών στοιχείων που είναι όμως καλά τεκμηριωμένα.
Διαγραφή