Η Σχολή της Χάλκης

" Σήμερα έχει η Pωσία συνειδητοποιήσει ότι η Kωνσταντινούπολη μάς ανήκει... Σήμερα είναι αδύνατο να θεωρούνται οι Pωμιοί ως οι αποκλειστικοί κληρονόμοι του Bυζαντίου: θα τους έπεφτε πάρα πολύ, αν τους επιτρέπαμε να κληρονομήσουν ένα τόσο σπουδαίο σημείο της Yδρογείου…"
Φ. Nτοστογιέβσκυ, "Hμερολόγιο ενός συγγραφέα" (Iουνιος 1876)

Ο πρωθυπουργός της Τουρκίας κύριος Ερντογάν ανακοίνωσε στο πρόεδρο των ΗΠΑ Ομπάμα την πρόθεση του να επιτρέψει την επαναλειτουργία της Σχολής της Χάλκης. Μία υπεραπλουστευμένη προσέγγιση είναι ότι: Ο πονηρός ανατολίτης προσπαθεί με ένα σμπάρο να κτυπήσει δύο τριγώνια. πρώτον ικανοποιεί τον πρόεδρο Ομπάμα που δέχεται συνεχώς προτροπές απο τους ελληνοαμερικανούς να πιέσει την Τουρκία για το άνοιγμα της Σχολής και εν όψει εκλογών του έρχεται κουτί και δευτερον να το παρουσιάσει σαν μία παραχώρηση, ένδειξη μετριοπάθειας προς την Ελλάδα η οποία θα πρέπει να κάνει και αυτή ανάλογες παραχωρήσεις στη Θράκη και όπου υπάρχουν μουσουλαμνικές μειονότητες που μιλούν τουρκικά. Τα ελληνικά ΜΜΕ(ξαπάτησης) παρουσίασαν την πρόθεση του Ερντογάν, την ώρα που η τουρκική φρεγάτα έκοβε βόλτες στο Αιγαίο, σαν ένα βήμα μπροστά στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και της οικοδομήσης μέτρων αμοιβαίας εμπιστοσύνης. Η Τουρκία για χρόνια υποβάθμιζε την οικουμενικότητα του Πατριαρχείου. Ο Πατριαρχής για τους τούρκους δεν είναι παρά ο Ελληνας Επίσκοπος του Φαναρίου. Χρόνια ολόκληρα η πολιτική της Τουρκίας ήταν μία πολιτική υποβάθμισης, απαξίωσης ακόμη και εξευτελισμού του Πατριαρχείου, ο δρόμος μπροστά απο την κλειστή πόρτα που κρεμάστηκε ο Εθνομάρτυρας Γρηγόριος Ε’ έχει το όνομα του επικεφαλής των μπόγηδων.

Ξαφνικά ο κύριος Νταβούτογλου επίσκεπται τον Βαρθολομαίο, πρώτη είδηση στα κανάλια. Ο Ερντογάν ανακοινώνει το άνοιγμα της Σχολής της Χάλκης, πρώτη είδηση στα κανάλια. Τυχαίο; Δεν νομίζω. Όλες αυτές οι κινήσεις δεν αφορούν την Ελλάδα αλλά γίνονται στα πλαίσια μιάς στρατηγικής ανανέωσης που καθιστά αναγκαίο πρώτα απ’ολα ένα νέο πλαίσιο στρατηγικής εννοιοδότησης και μία νέα στάση στις γεωπολιτικές ανακατατάξεις που έλαβαν χώρα με το τέλος του ψυχρού πολέμου. Η πρόθεσης ανάβαθμισης του Πατριαρχείου δεν έχει να κάνει με τις σχέσεις Ελλάδας Τουρκίας όπως μερικοί πονηροί θέλουν να το παρουσιάσουν.

Με το τέλος του κομμουνιστικού καθεστώτος η Ελληνορθοδοξία απόκτησε σημαντικό ρόλο στη Ρωσία όπως διατυπώθηκε με τον πλέον επίσημο τρόπο απο τον κύριο Ιγκόρ Ιβανόφ (υπουργό εξωτερικών της Ρωσίας 1998-2004), ο οποίος επεσήμανε “η διπλωματία μας συνεργάζεται με την ρωσική Ορθόδοξη εκκλησία, η οποία όπως πρόσθεσε “είναι ο ενωτικός κρίκος των Ορθοδόξων Εκκλησιών” (Μαρία Αντωνιάδου, Το Βήμα 11/7/2004). Η ρωσική εκκλησία παρουσιάζεται σαν η κληρονόμος της πνευματικότητας του Βυζαντίου και επομένως κατα τον κ. Κύριλλο τότε Μητροπολίτη Σμολένσκ. σήμερα πατριάρχη Μόσχας: “η Ρωσική Ορθόδοξος Εκκλησία κατέχει de facto ηγετικήν θέσιν μεταξύ των Ορθοδόξων Εκκλησιών λόγω μεγέθους, πνευματικότητας, ηθικών αρχών, παραδόσεως και πολιτικής επιρροής...” (βλέπε ανωτέρω). Είναι σαφές ότι η Ρωσία εκμεταλλευόμενη την απαξίωση του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως απο την κοντόφθαλμή τουρκική πολιτική που το έβλεπε απλά σαν ένα ελληνικό νησί προσπαθεί να επιβάλλει την κυριαρχία της (imperium) επι των Ορθοδόξων. Παρουσιάζεται η Μόσχα σαν η Τρίτη Ρώμη που αφού οι δύο έπαισαν είναι η τρίτη που ίσταται ορθή, δεν θα υπάρξει τέταρτη και λάμπει σαν ήλιος. Κάτω απο αυτές τις συνθήκες το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, η Σχολή της Χάλκης αποκτάν παγκόσμιο στρατηγικό ενδιαφέρον και δεν είναι απλά ένα πρόβλημα στις ελληνο-τουρκικές σχέσεις.
Η Ελληνική εξωτερική πολιτική αφού απαλλαγεί απο τα σύνδρομα του ζεϊμπέκικου και της κουμπαριάς πρέπει να δεί το Πατριαρχείο σαν πρόβλημα των σχέσεων της Τουρκίας με την παγκόσμια Ελληνορθοδοξία και όχι στα πλαίσια των ελληνο-τουρκικών σχέσεων που υποβαθμίζουν την οικουμενικότητα του και ανοίγουν τον δρόμο προς την Τρίτη Ρώμη.

σημείωση: Οι Βυζαντινοί ονόμασαν, απο το 14ον αιωνα, την εκκλησία τους Ελληνορθόδοξη για να διαφοροποιηθόυν απο την καθολική δύση. ( Anthony Kaldellis, Hellenism in Byzantium, Cambridge, 2007, σελ 388)